door Jesler Bos (via Adine de Planque)

Gisteren vertelde een van mijn klanten over haar huisgenootje die zo’n mooi stuk had geschreven voor haar studie. Alice Boreel heeft in haar blog onlangs al geschreven over prestatiedruk en het leek me een goed plan om nu eens een student zelf aan het woord te laten. Jesler Bos is derdejaars studente Liberal Arts & Sciences in Utrecht en heeft een prachtig, persoonlijk betoog geschreven. Dank je wel dat ik het mag delen Jesler.

Een pleidooi voor een blij leven

Over de ongezonde prestatiedrang van twintigers

door Jesler Bos

Inleiding

Ik heb een kussentje. Een alleraardigst, klein kussentje dat mee naar buiten wordt genomen en ter hoofdsteun dient wanneer er eindelijk in de zon gelegen kan worden maar daarnaast voornamelijk fungeert ter decoratie op het dagelijks, opgemaakte bed, in mijn slaapkamer. Het is het kussentje dat mijn moeder aan mij gaf toen ik in Utrecht op kamers ging wonen. Mijn moeder gaf mij het kussentje niet vanwege de kleur, die toevalligerwijs goed staat bij de kleur van het meubilair in mijn kamer of omdat het materiaal van het kussentje zo lekker zacht aanvoelt. Mijn moeder gaf mij het kussentje vanwege de ingegraveerde tekst dat op de voorkant te lezen is. Een tekst die luidt: Geef jezelf toestemming om elke dag gelukkig te zijn.

 Extreem kitsch, dat is het kussentje met de goudgelige tekst in het cursiefachtig lettertype. Het is dan ook meer dan logisch dat ik steeds opnieuw word uitgelachen wanneer ik mij met het kussentje onder mijn arm naar buiten begeef. Desalniettemin, zijn het dezelfde mensen die wekelijks, al dan niet vaker, huilend of extreem chagrijnig, thuis op de bank zitten. Het zijn mijn huisgenoten, midden twintigers, overrompeld door druk, onzekerheid en stress vanwege een tegenvallend cijfer of een teleurstellende sportprestatie. Maar niet alleen mijn huisgenoten, steeds meer studenten weten niet hoe ze om moeten gaan met de toenemende prestatiedruk in de hedendaagse samenleving. Zo is uit onderzoek gebleken dat een op de vier twintigers kampt met veel psychische verschijnselen en zware burn-out klachten (Oostra, 2018). Hiernaast is bewezen dat het gebruik van antidepressiva onder jongeren sinds 2007 met veertig procent is toegenomen (Ennela, z. d.). Dit aantal stijgt nog steeds, en dat is ernstig. Zeer Ernstig.

De psychische verschijnselen komen voornamelijk tot stand door drie soorten prestatiedruk: het perfectionisme van de twintiger zelf, de sociale druk die van buitenaf wordt ervaren en de druk die twintigers voelen wanneer ze zichzelf met leeftijdsgenoten vergelijken (Oostra, 2018).

Vanzelfsprekend zal ik geen pleidooi houden tegen de ambitieuze kwaliteiten van de hedendaagse twintigergeneratie. Niettemin zal ik wel aantonen op welke manier, verschillende factoren binnen de huidige maatschappij bijdragen aan de onnodige toename van depressieve studenten (Oostra, 2018). Ik zal aanduiden dat de transitie van, hard willen werken, naar hard moeten werken, op gespannen voet staat met de ontwikkeling van de twintiger. Hierbij zal ik de achterliggende gedachte van mijn moeder laten doorschemeren. Een stiekeme boodschap die mij mijn best laat doen, uitdaagt, maar vooral, niet gek laat maken. Een geheime opdracht die helpt om elke dag, in ieder geval, een beetje gelukkig te zijn.

 De perfectionist

De twintiger moet van zichzelf, te veel (Launspach, 2017). Op de universiteit, op sociale media en in de sportschool: De hoogopgeleide twintigers van nu zijn de meest perfectionistische generatie sinds de jaren tachtig vertegenwoordigen (Oostra, 2018).

De twintiger moet te veel omdat het de perfecte versie van zichzelf wil bereiken. En hier gaat het mis. Dit veeleisende perfecte zelfbeeld is namelijk helemaal niet meer realistisch en haalbaar (Launspach, 2017). Onze hedendaagse maakbare samenleving heeft ervoor gezorgd dat het perfecte zelfbeeld steeds onmenselijker is geworden (2017). Doordat de kritische twintiger hier niet aan toegeeft, zal hij nooit tevreden zijn en zal hij altijd gedreven zijn om nog meer te willen en nog beter te kunnen. Hierdoor is de twintiger continu bezig met toekomstig geluk, terwijl hij in de tussentijd alleen maar onrustig en onzeker is over de vraag of dat allemaal nog wel voor z’n 30e gaat lukken.

Hiernaast gaat, het willen voldoen aan al deze eisen, gepaard met de angst om te falen. Een angst die voortkomt uit het Westerse ideaal waarbij men is opgevoed met het idee dat alles kan worden bereikt wanneer er maar hard genoeg voor wordt gewerkt (Launspach, 2017). De keerzijde van dit ideaal is dat wanneer het doel niet wordt bereikt, het simpelweg alleen te wijten valt aan de persoon zelf. En dat kan keihard aankomen bij de jongvolwassene. Hoewel deze onzekerheid evengoed bij volwassenen voorkomt is het ongezonde perfectiestreven bij jongeren extra wrang (Martin, 2018).  De twintiger zit net in een ontwikkelingsperiode waar fouten maken, en daaruit leren, cruciaal is (2018). Door opgezadeld te zitten met een gevoel dat falen niet mag, doen twintigers zichzelf onbedoeld te kort in hun eigen ontwikkeling en bovenal, te kort in hun eigen plezier. Want, iets doen, in de hoop dat het later succes oplevert, het niet eens echt leuk vinden en daarbij ook nog eens keer op keer onderuitgaan, is niet leuk.

Druk vanuit de maatschappij

De oorzaak van de opgelegde, torenhoge lat ligt niet alleen bij de twintiger zelf. Een meritocratie, waarin iedereen verantwoordelijk is voor zijn eigen sociaaleconomische positie wordt van alle kanten aangemoedigd (Martin, 2018). Hogescholen, universiteiten het bedrijfsleven en de reclamewereld: Allemaal dragen ze bij aan het beeld van een ideale maatschappij waarbij, het halen van goede cijfers, het actief zijn bij nevenactiviteiten en er goed uitzien, hoog in het vaandel staan. Studentpsychologen hebben dan ook geconstateerd dat de toegenomen faalangstklachten te wijten zijn aan de maatschappelijke druk, de druk om continu het goede te doen en daarbij de juiste keuzes te maken (Martin, 2018). De juiste keuzes, tussen aanhalingstekens, leiden er vaak toe dat beginnende studenten, ondanks hun passie voor een alternatieve, minder sociaal geaccepteerde studie, toch voor een baan garanderende studie kiezen. Totaal logisch dus dat faalangst toeneemt! Wanneer ik er drie jaar geleden voor had gekozen om natuurkunde te gaan studeren was bij mij nu ook volledig het licht uitgegaan. Ondanks dat ik continu ampères en watt had moeten berekenen. Ik zie jullie denken, wat? Ja watt ja. Verschrikkelijk.

Vergelijking met anderen

Toch hebben twintigers nog altijd het meest last van druk wanneer ze zich vergelijken met anderen (Oostra, 2018). We kijken namelijk naar elkaar om te bedenken hoe succesvol we zelf zijn geworden in ons leven (Launspach, 2017). Voornamelijk op sociale media vergelijken jongeren zich continu met elkaar. Hierbij vergeten we echter dat mensen wel meteen, al buikinhoudend, laten zien wanneer ze met behulp van een absurd crashdieet maar liefst een kilo zijn afgevallen, maar natuurlijk geen foto van zichzelf online zetten, wanneer ze de week erna, alweer vijf kilo zijn aangekomen.

Doordat we onszelf continu meten met het altijd groenere gras van vrienden, studiegenoten en mensen die we niet eens kennen, creëren we een enorm hoog verwachtingspatroon van onszelf. Een verwachtingspatroon van iets wat we helemaal niet zijn, en al helemaal niet blijer van worden

Ook buiten sociale media doen jongvolwassenen niet anders dan zich met elkaar vergelijken. De nadruk op presteren en succesvol zijn is mede veroorzaakt doordat de concurrentie nog nooit zo moordend was als in de 21e eeuw (Launspach, 2017). De banen liggen niet meer voor het oprapen en het gevoel dat er voor iedere afgestudeerde student, tien andere slimmeriken klaarstaan is onprettig.  Maar vooral onprettig is de gedachte dat een sollicitatie, auditie of promotie alleen afhankelijk is van het papiertje dat laat zien wat voor cijfers je in het verleden hebt behaald. Niettemin is een dosis zelfvertrouwen en ervaring waarmee je je talent en kwaliteiten kan aantonen, minstens zo belangrijk. En leuker. Het is leuker om te praten over iets wat je ambieert en iets waar je echt goed in bent, dan over dat ene verplichte tentamen wat je een paar jaar moest halen, voor dit moment.

 Tijd voor verandering

Ernstig, zo noemde ik de cijfers die aanwezen hoeveel studenten last hebben van psychische klachten, aan het begin van dit pleidooi. Ernstig omdat twintigers falen ervaren als iets slechts in plaats van als onderdeel van hun ontwikkeling. Ernstig omdat de perfectionistische twintiger continu bezig is met de ideale toekomst en daardoor niet geniet van de derde helft na een verloren wedstrijd of een gezellige date met de, niet geheel, perfecte schoondochter. Ernstig omdat het belangrijk is dat jongeren goede cijfers halen in plaats van dat ze doorhebben hoe ze aan die goede cijfers komen. En ernstig omdat we eerder de filterwereld van de technologie geloven, dan dat wat we in de werkelijkheid om ons heen zien en horen.

Het is daarom tijd om de factoren, willen en kunnen, met elkaar in evenwicht te gaan brengen om nutteloze teleurstellingen bij jongvolwassenen te voorkomen. Het is tijd om opnieuw na te denken over waar deze bijzondere levensfase over gaat. Het gaat namelijk niet per se over verwachtingen vervullen, maar over de ontwikkeling van jezelf. Deze fase gaat gepaard met vallen en opstaan.

Ik pleit dan ook voor een bewustzijn dat laat inzien dat falen en dingen proberen een manier is om er langzaam achter te komen wie je bent en waar je gelukkig van wordt. Een bewustzijn dat het onlinegedrag van mooi weer spelende sociale mediagebruikers en de misleiding ervan, laat inzien, zodat jongeren beter leren relativeren. Ik pleit voor meer open gesprekken tussen jongeren met elkaar maar ook met mensen uit het bedrijfsleven, waarin we kwetsbaar en eerlijk durven zijn over onze beperkingen en uitdagingen. Maar bovenal pleit ik ervoor dat we dingen moeten gaan doen die we leuk vinden en waarvoor we een vuurtje in ons hart meedragen. Een vuurtje dat zacht is, warm aanvoelt en veel energie geeft. Net als het kleine kussentje op mijn opgemaakte bed. Ik weet het namelijk zeker, bewustwording van de tekst op het kussentje biedt meer zekerheid voor dagelijks geluk, dan dat, het dagelijks bezig zijn met toekomstig geluk, daadwerkelijk leidt tot toekomstig geluk.

 

Bibliografie

 Ennela, J. (z.d.). Leukste tijd van je leven? Mare. Verkregen via http://www.mareonline.nl/archive/2016/02/18/leukste-tijd-van-je-leven

Launspach, T. (2017, Oktober 2). Waarom zitten zoveel millennials met een burn-out thuis? PSYCHOLOGIE [Video bestand]. Verkregen via https://universiteitvannederland.nl/college/waarom-zitten-zoveel-millennials-met-een-burn-thuis

Martin, M. (2018, Maart 1). Er zijn hoe langer hoe meer perfectionisten, en dat is een probleem. DeMorgen. Verkregen via https://www.demorgen.be/binnenland/er-zijn-hoe-langer-hoe-meer-perfectionisten-en-dat-is-een-probleem-b40b9141/ § http://www.mareonline.nl/archive/2016/02/18/leukste-tijd-van-je-leven

Oostra, L. (2018, April 13). De twintiger van nu wil te veel. Nrc.nl. Verkregen via https://www.nrc.nl/nieuws/2018/04/13/de-twintiger-van-nu-wil-te-veel-a1599352

 

 

CONTACT

Meer weten? Mail, bel of whatsapp ons en kom vrijblijvend kennismaken